Over ons

De uitvindingen van Cornelis Corneliszoon van Uitgeest zijn van doorslaggevend belang geweest voor de ontwikkeling van de Nederlandse handel en industrie. De snelle opkomst van de VOC met z’n duizenden schepen en de bloei van de Zaanstreek als wellicht het eerste industriegebied ter wereld waren anders waarschijnlijk niet mogelijk geweest.

Maar behalve molenliefhebbers kent bijna niemand de uitvinder van het houtzagen met windkracht. In de meeste geschiedenisboeken wordt hij niet vermeld en tot wij Restaurant Krelis begonnen, kende zelfs in Cornelis’ geboortedorp Uitgeest bijna niemand deze grootheid. Er is in ons dorp wel een straat naar hem vernoemd, de CC-straat maar dat straatje is zo klein dat het geen recht doet aan de grote betekenis van deze man.

Van de mensen die wel weten dat Cornelis Corneliszoon de houtzaagmolen heeft uitgevonden, zijn er maar weinig die ook weten dat hij de olie-windmolen met kantstenen heeft uitgevonden en de voorloper van de centrifugaalpomp. Zijn uitvindingen hebben het gezicht van Nederland bepaald.
Over zijn persoon weten we helaas weinig. Het is niet eens bekend wanneer hij is geboren en hoe oud hij is geworden. De archiefstukken waarin dat had kunnen staan, zijn verloren gegaan. Wel weten we dat hij in 1594 zijn eerste windzaagmolen bouwde. Hij zal toen niet jonger dan 20 jaar zijn geweest; vermoedelijk wat ouder. En in een octrooiaanvraag van 1600 staat, dat hij een vrouw en kinderen te onderhouden had. Toen zal hij niet ouder dan 60 geweest zijn. Op grond hiervan kunnen we aannemen dat hij ongeveer tussen 1540 en 1570 geboren is. 

‍
Midden in ons restaurant staat een prachtig schaalmodel van een houtzaagmolen. Op een beeldscherm wordt uitleg gegeven over de werking. Buiten, in een recent gebouwde originele houtdroogloods, is een infopunt ingericht met aandacht voor Cornelis Corneliszoon van Uitgeest. Ook wordt uitgelegd hoe het landschap in de regio is ontstaan. Tot aan het begin van de jaartelling stroomde hier het Oer-IJ, een noordelijke tak van de Rijn, die bij Castricum in zee uitmondde. De rivier is verdwenen maar heeft overal herkenbare sporen achtergelaten.

Op het schiereiland buiten wil de Stichting Cornelis Corneliszoon van Uitgeest een nieuwe houtzaagmolen bouwen. De fundering ligt er al, vlak bij de balkenhaven. Op het terrein staat al een kleine molen, een lattenzager. Er liggen ook andere historische voorwerpen, die herinneren aan het rijke verleden en boeiende geschiedenis van Uitgeest. Door een QR-code te scannen is het al mogelijk om op het scherm van je telefoon in virtuele realiteit de molen te zien draaien!

Meer informatie is te vinden op houtzaagmolen-uitgeest.nl of op www.oerij.eu
In onze Krelis Lounge ligt het boek ‘’Cornelis Corneliszoon van Uitgeest – Uitvinder aan de basis van de Gouden Eeuw’’. Neem plaats bij de open haard, geniet van een kop koffie, thee, glas wijn of speciaal bier en duik verder in dit unieke verhaal!